"ΤΟ ΒΗΜΑ" (23 Νοεμβρίου 2003)
H νέα τάξη αντεπιτίθεται
H πολιτική βία στον 21ο αιώνα και η ανισοκατανομή της δύναμης
ΤΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ
«H υπακοή είναι πιο εύκολη και πιο συμφέρουσα από την αντίσταση».
H κεντρική ιδέα και το γενικό συμπέρασμα από το τελευταίο βιβλίο του T. Φωτόπουλου είναι, νομίζουμε, ότι ο πόλεμος κατά της «τρομοκρατίας» δεν αποσκοπεί στην εγκαθίδρυση «ασφάλειας» αλλά, σε τελική ανάλυση, στον εξοστρακισμό κάθε έννοιας του «πολιτικού» και της πολιτικής όχι μόνο από τη δημόσια σφαίρα και την κοινωνική πράξη αλλά και από τη διανόηση και τον λόγο. Πράγματι, στο πλαίσιο της νέας τάξης, την οποία ο συγγραφέας έχει αναλύσει σε προηγούμενα βιβλία και άρθρα του και στην οποία η «επιτήρηση είναι ολοκληρωτική», οι άνθρωποι όχι μόνο δεν πρέπει πλέον να διανοούνται κάποια μορφή αντισυστημικής πολιτικής αντίδρασης στη συστημική βία εκείνης και του «αντιτρομοκρατικού» της αγώνα, αλλά ακόμη και κάθε αντίθετη ή τρίτη άποψη είναι ύποπτη και εξοβελιστέα. H «αστυνομία της σκέψης» (Οργουελ) αρχίζει να ελέγχει ακόμη και το «προφίλ» του κάθε αναγνώστη, γράφοντα κ.τ.λ. Ετσι θα προληφθεί το έγκλημα (εναντίον της ασφάλειας εννοείται) προτού καν γεννηθεί, εις βάρος της ιδιωτικής ζωής, του απορρήτου των επιστολών κ.τ.λ. (βλ. I. Ραμονέ, Le Monde Diplomatique, Αύγουστος 2003, σ. 1). Οι τελευταίες «αντιτρομοκρατικές» νομοθετικές πρωτοβουλίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, να ποινικοποιηθούν ακόμη και οι σκέψεις, οι συζητήσεις και τα φρονήματα περί αντισυστημικής (αντιτρομοκρατικής) βίας είναι χαρακτηριστικές του παραπάνω στόχου, αν και μερικοί είχαν διαβλέψει την (προδιαγεγραμμένη) πορεία.H αντεστραμμένη λογική
Στη διαδικασία αυτή, το σημαντικότερο όπλο στην εξουσία της υπερεθνικής ελίτ πριν και από τη νομοθετική παρέμβαση είναι, αφενός, η δημιουργία λέξεων-όρων για να υποχρεώσουν όλους να σκέφτονται όπως αυτή, με μια αντεστραμμένη δηλαδή λογική. Και, αφετέρου, η αλλαγή του νοήματος των λέξεων οι οποίες λαμβάνουν, στο στόμα των ελεγχόμενων μέσων μαζικής επιρροής (κατά την έκφραση του αειμνήστου Μάνεση) και των ελίτ, το αντίθετο από το πραγματικό τους νόημα και από αυτό ακόμη που ως τώρα διδασκόταν στα πανεπιστήμια και στα επιστημονικά (ιδίως τα νομικά) εγχειρίδια: πολιτικό έγκλημα (και τρομοκρατία), καταπιεστής, καταπιεζόμενος, αρχές του διεθνούς δικαίου, αρχές του ποινικού δικαίου, ανθρώπινα δικαιώματα, κράτος δικαίου, ακόμη και δημοκρατία (έστω η φιλελεύθερη-αντιπροσωπευτική) κ.τ.λ.
Ποινική δίκη
Ο Φωτόπουλος με βάση την καταλυτική 11η Σεπτέμβρη, τον «πόλεμο» κατά του Αφγανιστάν, τον πόλεμο κατά των «τρομοκρατών» Παλαιστινίων, την παράνομη (αν η λέξη έχει κάποιο νόημα...) ανήθικη και αναιτιολόγητη επέμβαση και κατοχή στο Ιράκ, αλλά και τη «17 Νοέμβρη» παρ' ημίν, οριοθετεί την πολιτική βία, ορίζει τις διάφορες μορφές τρομοκρατίας (κρατική, λαϊκή, ατομική) και εξετάζει τις σχέσεις της (αληθινής) δημοκρατίας με τη βία (συστημική και αντισυστημική) και την «τρομοκρατία». H νέα τάξη ξεδιπλώνει σήμερα την τελική της γενικευμένη επίθεση με στρατιωτικές επεμβάσεις και κατοχές ακόμη και χωρίς την τυπική νομιμοποίηση ή νομιμοφάνεια του διεθνούς δικαίου και των οργάνων του. H συστημική της βία που έχει για τον Φωτόπουλο οικονομική, πολιτικο-στρατιωτική αλλά και ιδεολογική διάσταση δημιουργεί αναπόφευκτα τάσεις αντισυστημικής πολιτικής βίας είτε υπό τη μορφή λαϊκής τρομοκρατίας είτε υπό τη μορφή του «κινήματος» κατά της παγκοσμιοποίησης. Αλλωστε, κατά τον ίδιο, η πολιτική βία ήταν πάντοτε αλληλένδετη με την ανισοκατανομή της δύναμης σε όλα τα επίπεδα και ιδίως το πολιτικο-στρατιωτικό και το οικονομικό. H νέα τάξη με την ακραία σήμερα θεσμοποίηση της συστημικής βίας είναι η θεμελιώδης αιτία της ανόδου της πολιτικής αντιβίας το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα.
H απαξίωση κάθε έννοιας του πολιτικού βρήκε την έκφρασή της και παρ' ημίν στη δίκη της «17 Νοέμβρη», η οποία χαρακτηρίστηκε εξαρχής από το δικαστήριο ως ποινική. Αλλά, δυστυχώς, έτσι χαρακτηρίστηκε και από τη μεγάλη μερίδα των νομικών, πανεπιστημιακών και δικηγόρων (εκτός φωτεινών, πάντα των ίδιων, εξαιρέσεων), οι οποίοι, στο πλαίσιο της γενικευμένης σοσιαλ-φιλελεύθερης συναίνεσης και του εξ αυτής απορρέοντος θλιβερού επιστημονικού κομφορμισμού, βιάστηκαν, υπό τον ορυμαγδό των μέσων μαζικής επιρροής, να «ποινικοποιήσουν» και να αποπολιτικοποιήσουν τα εγκλήματα (που παραμένουν βεβαίως εγκλήματα) και τη δίκη. Και βέβαια δεν αναρωτήθηκαν από επιστημονικής πλευράς (όπως έκαναν οι παραπάνω συνάδελφοί τους-εξαιρέσεις) για το νόμιμο της προδικασίας (ιδίως αστυνομικής προανάκρισης, κράτησης, αστυνομικής και προσωρινής κ.τ.λ.). H εξέλιξη βεβαίως της δίκης αυτής κατέδειξε, αναπόφευκτα, ότι παρ' όλον τον κατ' ουσία συνεχή πολιτικό λόγο όλων των συντελεστών της (πολιτικές απολογίες, πολιτικές αγορεύσεις, σχόλια, παρεμβάσεις) το συμβολικό ποινικό δίκαιο της σκοπιμότητας έπρεπε να είναι εδώ, σε όλο του το μεγαλείο, όπως και αλλού. Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι μετά την 11η Σεπτέμβρη και τη δίκη της «17 Νοέμβρη», το κράτος δικαίου και το (φιλελεύθερο) ποινικό δίκαιο (και ειδικότερα η ποινική δικονομία) πήγαν αιώνες πίσω, η δε έννοια του πολιτικού εγκλήματος και τα δικαιώματα των εκάστοτε κατηγορουμένων ή απλώς υπόπτων (βίαια και αυθαίρετα προσαγομένων, κρατουμένων, ερευνωμένων σωματικά και δακτυλοσκοπουμένων, που βλέπουν το φως της, γραπτής και μέσα από μικρά γράμματα συνήθως, δημοσιότητας) δεν υφίστανται πλέον παρά μόνο ως φαντάσματα στο... Σύνταγμα. Για να επαληθευθεί έτσι το λησμονημένο, ότι οι αστικές - αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, όπως και τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης όλων των χωρών, αποτελούν επινόηση των ελίτ για τις ελίτ (X. Λ. Σεμπριάν, διευθυντού της «EL PAIS», συνέντευξη στο «Βήμα», 24-8-2003, σ. 18).Μέσα σε αυτή την παγκόσμια εξέλιξη τα παλιά φιλοσοφικά ερωτήματα για το δίκαιο επανέρχονται ειρωνικά: «υπάρχει αυτό που λέμε πρόοδος στο δίκαιο;», «έχουν δικαίωμα τα κράτη να απαντούν με τρομοκρατία στην τρομοκρατία;», «έχουν δικαίωμα οι λαοί συλλογικά να μετέρχονται πολιτικής αντιβίας στη συστημική βία;». Ο T. Φωτόπουλος δίνει με το νέο του βιβλίο την άλλη, όπως πάντα, απάντηση στα ερωτήματα, περιγράφοντας και εξηγώντας την αιτία της γένεσή τους (την οποία πολλοί εν θερμώ ξεχνούν...), ερωτήματα ωστόσο που πολλές φορές έχουν μεγαλύτερη σπουδαιότητα από τις απαντήσεις.
Ο κ. Τάκης Νικολόπουλος είναι τακτικός καθηγητής των TEI Μεσολογγίου.