(Ελευθεροτυπία, 07 Ιουλίου 2007)
Ναρκωτικά:
η σύγχυση αποποινικοποίησης και νομιμοποίησης
ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Με την ευκαιρία της ‘παγκόσμιας ημέρας των ναρκωτικών’ αναπτύχθηκε πάλι η γνωστή φιλολογία που ευδοκιμεί στην τόπο μας, η οποία αποδίδει όλα τα δεινά από την εξάπλωση των ναρκωτικών ουσιών στο σύμπτωμα και όχι τις πραγματικές αιτίες της. Έτσι, σε μια πλήρη αντιστροφή της λογικής, αλλά και της ιστορικής εμπειρίας, δεν είναι το γεγονός της μαζικής εξάπλωσης των ναρκωτικών (που άρχισε τη δεκαετία του 60 για μια σειρά κοινωνικών και οικονομικών λόγων και εντάθηκε με την επικράτηση της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης τη δεκαετία του 80, όπως ανέπτυξα αλλού,)[1] η οποία οδήγησε στον πάλαι ποτέ “πόλεμο κατά των ναρκωτικών” αλλά ο ίδιος ο πόλεμος που οδήγησε στην εξάπλωση! Και αυτό υποστηρίζεται σοβαρά ακόμη και σήμερα όταν ο μεν πόλεμος αυτός πνέει παντού τα λοίσθια ενώ η μαζική κατάχρηση ναρκωτικών δεν μειώνεται αλλά αντίθετα αυξάνεται σε σχέση με κάποια “σκληρά” ναρκωτικά.
Το χειρότερο όμως δεν είναι η επανάληψη ξεπερασμένων ερευνών και στατιστικών στοιχείων από τους υποστηρικτές της θέσης αυτής, αλλά η σύγχυση που προκαλούν. Και αυτό, διότι ενώ υποτίθεται υποστηρίζουν τη θέση της αποποινικοποίησης της χρήσης, (παραβιάζοντας ανοικτές πόρτες εφόσον σήμερα όλοι, από τις ελίτ μέχρι σύσσωμη την Αριστερά, απορρίπτουν τη φυλάκιση των χρηστών) στη πραγματικότητα υποστηρίζουν την νομιμοποίηση των “μαλακών”, αν όχι και όλων των ναρκωτικών. Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι πολλοί απο την αντι-απαγορευτική εκστρατεία φθάνουν να ισχυρίζονται ότι τα ίδια τα ναρκωτικά είναι ακίνδυνα και ότι είναι η νόθευση τους από τους εμπόρους ναρκωτικών που τα κάνει επικίνδυνα!
Έτσι, σύμφωνα με τον Joep Oomen, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για μια Δίκαιη και Αποτελεσματική Πολιτική για τα Ναρκωτικά (ENCOD), ”οι γραφειοκρατίες, που ζουν εξαιτίας της απαγόρευσης των ναρκωτικών, το αστυνομικό και νομικό σύστημα έχουν βρει σε αυτήν την καταπιεστική κατάσταση με την τρομοκρατία και τα ναρκωτικά έναν νέο τρόπο, τόσο για να αυξήσουν τον προϋπολογισμό τους, όσο και για να ενισχύσουν τη θέση τους»[2]. Και αυτά υποστηρίζονται σοβαρά όταν οι ίδιες οι ελίτ στην ΕΕ, και η Αστυνομία στη Βρετανία, έχουν πρωτοστατήσει στον αγώνα για τον σταδιακό τερματισμό του ‘πόλεμου’ κατά των ναρκωτικών και την αντικατάσταση του με την πολιτική «περιορισμού της βλάβης» που ανάφερα σε πρόσφατο άρθρο μου.
Από την άλλη μεριά, οι νεοφιλελεύθεροι, επικαλούμενοι τον γκουρού τους Μίλτον Φρηντμαν, διακηρύσσουν ―χωρίς την παροχή κανενός στοιχείου― ότι «το 80% των θανάτων των χρηστών οφείλονται στις επιπτώσεις της απαγόρευσης».[3] Όμως, πως εξηγούνται τότε τα πολύ χαμηλότερα ποσοστά θανάτων σε χώρες όπου επίσης ισχύουν παρόμοιοι απαγορευτικοί κανόνες με την Ελλάδα; Μήπως άραγε δεν είναι βασικά η απαγόρευση, αλλά οι ελλείψεις του ΕΣΥ στην αντιμετώπιση κρίσιμων περιστατικών που οδηγούν στους πολύ περισσότερους θανάτους από ναρκωτικά στην Ελλάδα; Και συνεχίζουν οι ίδιοι με βάση την ανάλυση του Φρήντμαν ότι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα των ναρκωτικών είναι η μείωση της ζήτησης εφόσον «όσο αυτή είναι ανελαστική, η καταστολή και η απαγόρευση στην προσφορά θα έχουν ως συνέπεια την αύξηση της τιμής ή τη νόθευση των ναρκωτικών». Όμως, παρά το γεγονός οτι η ζήτηση δεν μειώθηκε, οι τιμές των ναρκωτικών πέφτουν διεθνώς[4], ενώ η δημιουργία νέων ποικιλιών όπως το skunk αποδίδεται στις προτιμήσεις των ίδιων των χρηστών για εντονότερες εμπειρίες και δεν έχει σχέση με τη καταστολή και την απαγόρευση. Οι νεοφιλελεύθεροι βέβαια οδύρονται για τον τεράστιο τζίρο της μαύρης αγοράς των ναρκωτικών, εφόσον αποτελέι «χαμένες μπίζνες» από τη «νόμιμη αγορά» των πολυεθνικών. Φυσικά, οι νεοφιλελεύθεροι, που σε συμμαχία με τους «ελευθεριακούς» υποστηρίζουν ουσιαστικά την νομιμοποίηση κάτω από το κάλυμμα της αποποινικοποίησης, δεν διανοούνται ότι θα μπορούσε να υπάρξει τρίτος δρόμος, όπου τα ναρκωτικά δεν θα ήταν κάτω από τον έλεγχο ούτε της μαύρης ούτε της νόμιμης αγοράς, αλλά συλλογικά των πολιτών, με στόχο τη μείωση της εξάπλωσης και όχι απλά τον περιορισμό της βλάβης.
Τέλος, Ελληνας “ιατρός Φαρμακευτικών Εξαρτήσεων” μας πληροφορεί ότι απόδειξη της αποτυχίας της καταστολής (που πράγματι απέτυχε αλλα γι' αλλους λόγους που έχουν σχέση με τα αίτια εξάπλωσης των ναρκωτικών) είναι ότι παρ' όλη την τρομοκρατία και τις ποινές η χρήση τους αυξάνεται διαρκώς[5]. Φυσικά, το συμπέρασμα αυτό που δεν έχει σχέση με ιατρική έρευνα και θυμίζει το «ράβδος εν γωνία, άρα βρέχει» δεν εξηγεί για παράδειγμα γιατί η αντίστοιχη απαγόρευση του καπνίσματος οδηγεί στη μείωση της εξάρτησης από το τσιγάρο[6], ενώ η άρση της ποτό-απαγόρευσης δεν οδήγησε σε μείωση της εξάρτησης απο το αλκοόλ αλλά στη σημερινή έκρηξη που έχει οδηγήσει χώρες όπως η Βρετανία σε σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Και φυσικά το “θαύμα” της Ολλανδίας που επικαλούνται οι οπαδοί της νομιμοποίησης αποδείχνεται τελευταία αντικατοπτρισμός, με το όριο ηλικίας που αρχίζει η εξάρτηση από την κάνναβη στη χώρα αυτή να έχει κατεβεί σήμερα στα 12 χρόνια![7] H επίκληση μάλιστα του έγκυρου Βρετανικού ιατρικού περιοδικού Lancet για την εξαγωγή του συμπεράσματος ότι «η χρήση της κάνναβης, ακόμα και η μακροχρόνια, δεν είναι βλαβερή στην υγεία” είναι τουλάχιστον άστοχη και προδίδει άγνοια των νέων δεδομένων. Ιδιαίτερα όταν βασίστηκε σε προσωπική γνώμη του διευθυντού του, ενώ τα πορίσματα ιατρικών ερευνών που δημοσιεύθηκαν πολύ πρόσφατα στο ίδιο αλλά και άλλα επιστημονικά περιοδικά δείχνουν ακριβώς το αντίθετο![8]
Είναι μάλιστα ειρωνικό ότι για τον προαναφερθέντα Έλληνα ειδικό, ο μόνος κίνδυνος από τα ναρκωτικά αφορά τον αυτοκαθορισμό, παραπέμποντας για του λόγου το αληθές στον…Φρηντμαν. Έτσι, ο αυτοκαθορισμός ταυτίζεται με την φιλελεύθερη αρνητική έννοια της ελευθερίας που αναφέρεται στην απουσία κρατικών περιορισμών ("ελευθερία από"), και όχι στη θετική ελευθερία που αναφέρεται στην ελευθερία του ατόμου στην επιδίωξη της αυτό-ανάπτυξης του, ή της συμμετοχής του στη διαχείριση των κοινών ("ελευθερία να"). Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η αρνητική ελευθερία είναι απόλυτα συμβατή με την ύπαρξη παθητικών πολιτών, όπως απαιτεί η σημερινή νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, κάτι που εύστοχα παρατήρησε χρήστης ότι «με τα ναρκωτικά δεν αισθάνεσαι μέσα βαθιά το άδικο γύρω σου, είναι σαν πανοπλία απάνω σου»[9]. Παρόλα αυτά, κάποιοι “ελευθεριακοί” συμφωνούν με την νεοφιλελεύθερη επιχειρηματολογία, αντί να προβληματιστούν στην επιτακτική ανάγκη για την αποτροπή των νέων από τα ναρκωτικά, με βάση ένα ευρύ πρόγραμμα πρόληψης που θα συνδυάζεται με την ηθική απαξίωση των ναρκωτικών, την οποία θα σηματοδοτεί η επιβολή μη ποινικών κυρώσεων κατά των αποδεδειγμένα εξαρτημένων χρηστών...
[2] Βλ. Συνέντευξη στην “Ε”, Φάκελος ναρκωτικών, 26/6/07
[5] Γιώργης Α. Οικονομόπουλος,«Ναρκωτικά: Αυτορρύθμιση και μείωση της βλάβης» “Ε¨, 26/6/07
[6] Βλ. π.χ. Bernard O' Riordan, Guardian, 30/7/05
[7] Isabel Conway, Independent, 21/3/06
[8] Βλ. πηγές στην “Ανάλυση” της 26/5/07, «Οι εξαρτημένοι δεν είναι 'ασθενείς', αλλά θύματα».