Οι «ίσες αποστάσεις» της Αριστεράς
ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
(Ελευθεροτυπία, 2003/03/08)
Ενώ τα πιο αδίστακτα τμήματα της υπερεθνικής ελίτ ετοιμάζονται πυρετωδώς για να επιβάλουν την καθεστωτική αλλαγή στο Ιράκ ―με στόχο τον απόλυτο έλεγχο της κρίσιμης για την οικονομία της αγοράς Μέσης Ανατολής― και ο ΟΗΕ, όπως μόλις αποκαλύφθηκε, ήδη ετοιμάζει σχέδια για το... μεταπολεμικό Ιράκ,[1] είναι χαρακτηριστική η στάση των «ίσων αποστάσεων» που τηρεί στο θέμα η ρεφορμιστική Αριστερά. Δηλαδή, η Αριστερά, που είναι ενσωματωμένη στη νέα τάξη της καπιταλιστικής νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και διεκδικεί (τελευταία, μέσω του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ και των παρακλαδιών του στην κάθε χώρα) απλώς κάποιες βελτιώσεις σε αυτήν για να αποκτήσει ανθρώπινο πρόσωπο ή προσωπείο. Έτσι, η Αριστερά αυτή, έχοντας μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού» απεμπολήσει κάθε αντισυστημικό όραμα, αφού προσωποποιήσει (όπως και η υπερεθνική ελίτ) την ιστορία («Μπους εναντίον Σαντάμ») καταλήγει, μέσα από μια εξισωτική λογική, είτε στο συμπέρασμα «ούτε με τον έναν ούτε με τον άλλον», είτε στο «ενάντια και στους δύο». Όμως, το πρώτο κάλλιστα μπορεί να οδηγήσει στην απάθεια και την ιδιώτευση μπροστά στο μεγαλύτερο έγκλημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα μετά το ναζιστικό: τη διά της βίας επιβολή μιας νέας τάξης, που ανοίγει τον δρόμο για σειρά παρομοίων επιθέσεων εναντίον οποιασδήποτε χώρας ή κινήματος δεν συμμορφώνεται προς αυτήν. Στην ίδια απάθεια και ιδιώτευση παρακινούν και τα εκατοντάδες χιλιάδες φυλλάδια που ρίχνουν τα αμερικανικά αεροπλάνα σήμερα στους Ιρακινούς στρατιώτες με την προτροπή «ο Σαντάμ ζει σαν βασιλιάς, ενώ εσείς κακοπληρώνεστε... πηγαίνετε σπίτια σας για να δείτε τα παιδιά σας να μαθαίνουν, να μεγαλώνουν και να ευημερούν».[2] Από την άλλη μεριά, το δεύτερο (ενάντια και στους δύο) μολονότι δεν οδηγεί στην απάθεια είναι διπλά αποπροσανατολιστικό και, σαν τέτοιο, επίσης εξυπηρετεί τους σκοπούς της υπερεθνικής ελίτ. Και είναι αποπροσανατολιστικό διότι:
Περιορίζει την καταδίκη του πολέμου σε ανθρωπιστικούς λόγους (θα σκοτωθούν πολλοί άνθρωποι, θα υποφέρουν παιδιά από την καταστροφή κ.λπ.) ή το πολύ σε ενδοσυστημικούς λόγους, δηλαδή σε λόγους που αναφέρονται στην κακή λειτουργία του συστήματος (θα δημιουργήσει αστάθεια στην περιοχή με πιθανούς αντίκτυπους αλλού, θα εντείνει την «τρομοκρατία», από την οποία όλοι θα υποφέρουμε κ.λπ.). Έτσι, ο πόλεμος δεν καταδικάζεται για τις πραγματικές αιτίες του που, δεν αναφέρονται βέβαια στον «κακό Σαντάμ» και το αυταρχικό και εγκληματικό καθεστώς του (όταν η ίδια υπερεθνική ελίτ μέχρι προχθές τον στήριζε και έχει στηρίξει και στηρίζει δεκάδες άλλα παρόμοια καθεστώτα, από τον Πινοσέτ μέχρι τον Παπαδόπουλο και από τον εγκληματία πολέμου Σαρόν μέχρι το τουρκικό ή το σαουδαραβικό καθεστώς). Ούτε βέβαια καταδικάζεται σαν αναγκαία συνέπεια του ίδιου του συστήματος της συγκέντρωσης πολιτικής και οικονομικής εξουσίας στα χέρια της υπερεθνικής ελίτ και των παραρτημάτων της. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι είναι το ίδιο το σύστημα που γεννούσε και θα γεννά πολέμους, κάθε φορά που απειλείται η καθεστηκυία «τάξη» ή απλώς προκύπτουν εμπόδια στην επέκτασή της, όπως στον επικείμενο «πόλεμο» με το Ιράκ, τον οποίο πολύ πιθανό θ' ακολουθήσουν παρόμοιες εκστρατείες κατά του Ιράν, της Κορέας κ.λπ.
Περιορίζει συνακόλουθα το περιεχόμενο και τις μορφές της αντιπολεμικής αντίστασης. Έτσι, η αντίσταση αυτή αναπόφευκτα δεν παίρνει τη μορφή παλλαϊκής αντίστασης όλων των θυμάτων της νέας τάξης, που δεν βρίσκονται βέβαια μόνον στο Ιράκ ή στον «Νότο» γενικότερα, αλλά ακόμη και μέσα στις ίδιες τις χώρες της υπερεθνικής ελίτ και των παραρτημάτων της, εφόσον η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης καθημερινά διευρύνει τον «Νότο» μέσα στον «Βορρά». Ακόμη, η αντίσταση αυτή δεν παίρνει αντι-νεοταξικό περιεχόμενο αλλά περιορίζεται απλώς σε ένα ανθρωπιστικό περιεχόμενο κατά του «κακού» πλανητάρχη, που θέλει σώνει και καλά τον πόλεμο και ένα ψευτο-δημοκρατικό περιεχόμενο κατά του «δικτάτορα» Σαντάμ, που δεν δέχεται τον αφοπλισμό του, δηλαδή τη διάλυση του καθεστώτος Μπάαθ. Τη λογική αυτή υιοθετεί για παράδειγμα η κοινή ανακοίνωση της ρεφορμιστικής ηγεσίας του ΚΚ Ιράκ με τον ΣΥΝ και παρόμοια κόμματα στην Ευρώπη,[3] η οποία ρητά υιοθετεί το ψήφισμα 1441 και τη δήθεν αφορμή που επικαλείται η υπερεθνική ελίτ για τον πόλεμο, δηλαδή την ανάγκη καταστροφής των όπλων μαζικής καταστροφής. Και αυτό, τη στιγμή που η ίδια κατέχει τα φονικότερα όπλα μαζικής καταστροφής στην Ιστορία! Όπως όμως τονίζει η Ghana Karmic,[4] τ. πρόεδρος του Συνδέσμου των Παλαιστινίων στη Βρετανία (βιβλίο της μόλις εξέδωσε ο εκδοτικός οίκος της New Left Review), «για τους Αραβες, το ψήφισμα 1441 φέρνει απλώς στη μνήμη την εικόνα ενός σαδιστού δασκάλου του ΟΗΕ που δέρνει ένα άτακτο Ιρακινό μαθητή».
Φυσικά, τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι το καθεστώς Σαντάμ δεν είναι αποκρουστικό, παρά το γεγονός ότι σήμερα ορθώνεται στη νέα τάξη. Διότι βέβαια δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, εάν το καθεστώς αυτό δεχόταν να ιδιωτικοποιήσει την παραγωγή πετρελαίου, δηλαδή να επαναφέρει την κατάσταση στο στάτους κβο που είχαν επιβάλει οι Δυτικοί πριν την άνοδο του μπααθικού καθεστώτος, και είχε συμφωνήσει να καθιερώσει σχέσεις με το σιωνιστικό Ισραήλ, η υπερεθνική ελίτ δεν θα είχε πρόβλημα με τη συνέχισή του. Όπως μάλιστα κατάγγειλε ένας από τους ηγέτες της καταδιωκόμενης ιρακινής αντιπολίτευσης,[5] παρόμοια πρόταση για να αποφευχθεί ο πόλεμος, πράγματι έγινε από την υπερεθνική ελίτ δύο εβδομάδες προτού να περάσει το περίφημο ψήφισμα 1441 του Συμβουλίου Ασφαλείας που σήμερα οδηγεί στον πόλεμο, ότι δηλαδή «τα προβλήματα του Ιράκ θα μπορούσαν να λυθούν εάν συμφωνούσαν στο πλαίσιο μιας, όπως την ονόμαζαν, "ακριβούς και μόνιμης ειρήνης" με το Ισραήλ, αλλά η πρόταση απορρίφθηκε κατηγορηματικά από το μπααθικό καθεστώς» ―απόφαση με την οποία φυσικά συμφωνεί το τμήμα αυτό της ιρακινής αντιπολίτευσης.
Όμως το ιρακινό καθεστώς δεν είναι αποκρουστικό απλώς διότι χρησιμοποίησε χημικά κατά των Κούρδων, όπως κραυγάζουν τα βρετανοαμερικανικά μέλη της υπερεθνικής ελίτ, που ήταν και οι πρώτοι διδάξαντες. Έτσι, το 1921 ο Τσόρτσιλ, τότε υπουργός αποικιών, έγραφε σε επίσημο έγγραφο «υποστηρίζω θερμά τη χρήση δηλητηριωδών αερίων σε απολίτιστες φυλές» και αργότερα πρόσθετε: «Τα αέρια που χρησιμοποιήθηκαν κατά των Ιρακινών ανταρτών είχαν εξαιρετικά ηθικά αποτελέσματα».[6] Και, φυσικά, οι Αμερικανοί στο Βιετνάμ ξεπέρασαν κατά πολύ τους Βρετανούς στη χρήση χημικών, καταστρέφοντας φυτείες και εξοντώνοντας ολόκληρα χωριά. Το καθεστώς είναι αποκρουστικό για τον τρόπο με τον οποίο καταπνίγει κάθε αντιτιθέμενη πολιτική φωνή, σύμπτωμα του οποίου είναι και η χρήση των χημικών. Αλλά το γεγονός ότι το καθεστώς αυτό είναι αποκρουστικό, δεν σημαίνει ότι μπορούμε να τηρούμε ίσες αποστάσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Πρώτον, διότι η υπερεθνική ελίτ δεν ενδιαφέρεται βέβαια πραγματικά ν' αποκαταστήσει τη «δημοκρατία» στο Ιράκ (έστω όπως την εννοεί η ίδια), αλλά απλώς ένα καθεστώς-μαριονέτα, παρόμοιο με αυτό που ήδη εγκατέστησε μετά τον προηγούμενο «πόλεμό» της στο Αφγανιστάν. Δεύτερον, διότι, όπως τονίζει ο Al Kubaysi,[7] «η δημοκρατία δεν προέρχεται από τα βλήματα και τα κανόνια». Η δημοκρατία μπορεί να προκύψει μόνο από τον αγώνα του ίδιου του ιρακινού λαού και, όπως σημειώνει ο Kamil Mahdi, Ιρακινός πολιτικός εξόριστος που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Exeter,[8] αποτελεί προσβολή αυτού του λαού να αμφισβητούμε την ικανότητά του να απελευθερωθεί. Όπως γράφει ο ίδιος χαρακτηριστικά, οι διώξεις κατά των αριστερών και των Κούρδων από τα μπααθικά καθεστώτα, τη δεκαετία του '60 και του '80 αντίστοιχα, δεν εμπόδισαν την ανάπτυξη μαζικών κινημάτων. Με άλλα λόγια, αν δεν υπήρχε η εξωτερική απειλή (πόλεμος, εμπάργκο) ένα λαϊκό κίνημα, πολύ πιο επικίνδυνο για την υπερεθνική ελίτ από το σημερινό καθεστώς, θα είχε ίσως ήδη φουντώσει στο Ιράκ...
[1] Julian Borger, The «Guardian» 5/3/2003.
[2] Stephen Moss, The «Guardian» 6/3/2003.
[3] Appeal οf New European Left Forum member parties and the Iraqi Communist Party, 14/2/03 (δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του ΚΚΙ).
[4] Ghada Karmi, The «Guardian» 28/12/02.
[5] βλ. συνέντευξη του Abd al-Jabbar al-Kubaysi, ηγέτη του ιρακινού Εθνικού Συνασπισμού, που δόθηκε στον Ibrahim Alloush στη Βαγδάτη, 13 Δεκεμβρίου 2002, για την «Ελεύθερη Αραβική Φωνή»
[6] Ghada Karmi, ο.π.
[7] Στο ίδιο.